Rehber | Kategoriler | Konular
şAH ZAMAN
Afganistan Şahlığının üçüncü hükümdarı. Babası Timur Şah (1773-1793) olup, onun zamânında devlet hizmetinde ve saltanat nâipliği vazifelerinde bulundu. Babasının vefâtıyla 1793'te Afgan Şahı oldu.
İngilizleriHindistan'dan çıkarmak gâyesindeydi. Hindistan'a ilk seferini 1795'te yaptı. Pencaptayken, İngilizlerin teşvikiyle İran'ın Afganistan'a taarruzu üzerine döndü. İranlılar Meşhed'i zaptetti. İran'daki Kaçar Hânedânıyla antlaşma yaptı. Meşhed İran'da kaldı. Âsî ağabeyiMahmud'u affedip, Herat vâliliğine getirdi. 1797'dePencab'a gelip, Lahor'u aldı. Gürgâniyye Devletine âsi, Marathalar ve Catlar'ı yendi. Dehli'ye harekâtını plânlarken kardeşi Mahmûd isyan edince, Afganistan'a döndü. Mahmûd'u yenip, kaçırttı. Mahmûd'un İran'a ilticasını önlemek için oğlu Kayser'i Herat vâliliğine tâyin etti. İran'a Şîr Muhammed Han idâresinde bir ordu gönderip, Meşhed'i tekrar Afgan şahlığına kazandırdı.
İngilizlerin Hindistan'daki baskı ve istilâsı artınca, bölge hükümdarlarının dâveti üzerine, 1798'de Üçüncü Hind Seferine çıktı. Lahor'a girdi. Gürgâniyye Hükümdarı İkinci Şah-ı Âlem-i İngilizlerin baskısından kurtarmak istiyordu.Şah Zaman'ın Hindistan'a girişi İngilizler'i telâşlandırdı. İngilizler Hindistan'daki baskı ve istilâlarının durdurulup, hâkimiyetlerine son verileceği telâşıyla harekete geçtiler. İran'daki İngiliz memurları vâsıtasıyla Kaçar Hânedanından Feth Ali Hanı ve Mahmud'u, Şah Zaman aleyhine kışkırttılar. Mahmud, İngilizlerin teşvikiyle İran'dan askerî yardım ve ordu alıp, Herat'a hareket etti. Şah Zaman, Mahmud'un isyânı üzerine Hind Seferini tamamlamadan üçüncü defâ ülkesine döndü. Şah Zaman ve Herat Vâlisi veliahd Kayser, âsi Mahmud ve İran ordusunu yenip dağıttı.
Şah Zaman, Afganistan'dayken Pencab'da Sihler isyan edip, Lahor'u zaptettiler. Sihler, Lahor'daki Afgan vâlisini öldürdüler. Şah Zaman, 1800'de dördüncü defâ Hind Seferine çıktı. Pencab'a girdi. Lahor vâliliğini Rancit Sing'e verdi. Şah Zaman, Hindistan'dayken Mahmûd, Sistan Hâkimi Behram Hanın yardımıyla Afganistan'a girdi. Mahmud, Afganlıların desteğini sağlayıp, Kandahar'a hâkim oldu. Şah Zaman, Kabil'e dönüp, oğlu Nasr kumandasında Kandahar'a ordu gönderdi. Askerlerden Mahmud safına geçmeler başlayınca Kabil'e dönüldü. Şah Zaman, Kabil'den Peşaver'e yola çıktıysa da, yakalandı ve gözlerine mil çekildi. Mahmud hükümdar oldu (1801).
Şah Zaman, 1793 ile 1801 yılları arasında Afganistan hükümdarı olmasına rağmen doğum ve vefat târihi bilinmemektedir. Hindistan'daki İngiliz baskı ve istilâsına son vermek için çok uğraştı. Bu gâyeyleHindistan'a dört sefer yaptı. İngilizleri muhârebe meydanında hiçbir zaman bulamadı, yalnız onların siyâsî entrikalarını buldu. Bunun netîcesinde çıkan isyanlarla tahtından oldu.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.