Rehber | Kategoriler | Konular
KRATER
Alm. Krater, Fr. Cratére, İng. Crater. Bir yanardağın ağzında meydana gelen çukur. Bu çukur bâzan yanardağın eteğinde de bulunabilir. Kraterin şekli ve ebâtları, yanardağın püskürttüğü lavın yapısına ve yanardağın etkinliğine göre değişmektedir. Kül, cüruf ve asit lavlar çıkaran yanardağların kraterleri çoğunlukla huni veya köse şeklindedir. Bazaltlı lavlar çıkaranlarınki ise, genelde leğen veya çanak şeklinde olur.
Kraterlerin iç kenarları, dış yamaçlarından genelde daha diktir. Kraterlerin bâzıları iç içe olabilir. Bunlar tek bir püskürmenin ürünü değildir. Kraterlerin büyük ebatta olanlarına kaldera denir. Bunun en büyük özelliği, genişliğinin derinliğinden fazla olmasıdır. Kalderalar çoğunlukla patlama veya çökme netîcesinde ortaya çıkmıştır.
Kraterlerin tabanlarında bâzan su birikerek bir göl meydana gelir ve bu tür göllere krater gölü denir. Dünyânın en büyük krater gölü ABD'nin Oregon eyâletindeki krater gölüdür. Ayrıca büyük meteorların yeryüzüne düşmesi büyük çukurlar meydana getirir. Bunlara da meteor krateri denir. Büyük sahra ve ABD'nin güney doğusunda bu tip kraterlere rastlanır.
Kraterlerin bir değişik şekli de patlak çukurlar olup bunlara patlama krateri denir. Dâire veya oval şekilleri olan bu tür kraterler başlangıç hâlindeki veya etkinliklerinin son bulduğu bölgelerde ortaya çıkar. Çukurların yamaçları oldukça dik ve çapı genelde 400-500 m arasında değişir. Bâzılarının içinde su birikerek patlama krateri gölleri meydana gelir.
Türkiye'nin çeşitli yerlerinde krater gölleri vardır. Nemrut Dağındaki, Nemrut Gölü en büyük krater gölüdür. Diğer krater göllerinden bâzıları şunlardır: Tuzla Gölü, Acıgöl (Konya), Acıgöl (Nevşehir), Gölcük (Isparta).
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.