Rehber | Kategoriler | Konular
KAşIK
Alm. Löffel (m), Fr. Cuillère (f), İng. Spoon. Sofrada yemek yemede kullanılan bir mutfak eşyâsı. Kaşık, insanlar tarafından çok eski zamanlardan beri kullanılmaktadır. Yapılan kazılarda en eskilerinin Mısır'da olduğu anlaşılmıştır. Bunlardan mâbetlerde kullanılanlar, en sanatkârâne yapılanlarıdır. Roma ve Bizanslılar tarafından da kullanıldığı bilinen kaşıklar muhite ve zamana göre çeşitli olabilmektedir. Araştırmalarda ilk kaşıkların pişmiş topraktan, daha sonraları ise şimşir gibi sağlam ağaçlardan yapıldıkları görülmüştür. Zamanla madenlerden yapılan kaşıkların, en kıymetlileri gümüş ve altın olanlarıdır.
Türklerin kullandıkları kaşıklar yemeklere göre değişmekte, genellikle kemik ve tahtadan yapılmaktaydı. Kepçeler, kahve ve muhallebi kaşıkları mâdenden olurdu. Pilav, çorba ve muhallebi kaşıklarının burunları yuvarlak, yemek kaşıkları sivri olur; kahve kaşıkları küçük, çay kaşıkları ise daha küçük yapılırdı. Anadolu'da Selçuklular ve bilhassa Osmanlılar zamanında çok güzel tahta kaşıklar yapılmıştır. Bu zamanda, Kastamonu ve Konya illeri kaşıkçılığın merkezi durumundaydı. Bunlardan başka İstanbul'da da kaşıkçılık sanatı sürdürülmüş ve kaşıkçı esnafı, tam bir teşkilâtla çalışmıştır. En nâdide kaşıkların İstanbul sanatkârının elinden çıktığı da bir gerçektir.
Konya kaşıklarının ayrı bir ünü vardı. Rivâyete göre, Karaman'dan Konya'ya ilim tahsiline gelen talebeler boş zamanlarını kaşık yapmakla değerlendirirlerdi. Böylece hem dinlenir hem faydalı bir işle meşgûl olurlardı. Bunları, pazarlara gönderirler elde ettikleri parayla ihtiyaçlarını görürlerdi. Yerli halktan olan talebeler de zamanla bu sanatı öğrenmişler ve Konya için yerli bir sanat şekline sokmuşlardı. Uzun süre kaşık yapmaya devam eden Konyalılar 19. asrın ikinci yarısında mallarını Suriye, Mısır, Tunus ve Cezayir'e göndermeye başlamışlardı. Fakat zamanla eski önemini kaybeden tahta kaşıkların günümüzde mahallî olarak yapılmasına devam edilmektedir. Fabrikasyon olarak yapılan tahta kaşıklar yanında Anadolu'da bâzı yerlerde mâdenî kaşıklar tercih edilmektedir.
Örf, âdet ve geleneklerine bağlı Anadolu halkının tahta kaşıkları kullanması boşuna değildir. Sapının sıcaktan ısınmaması, hafifliği, zerâfeti, soğan ve et kavurmalarındaki kullanılış rahatlığı tercihin belli başlı olanlarıdır. Zevk ve zerâfetin işlendiği Anadolu tahta kaşıkları tereyağının yıkanmasında ve kaplara yerleştirilmesinde yaygın olarak kullanılır. Tahta kaşıkların bir kısmı günümüzde müzeleri süslemektedir. Bu kaşıklarda, oymacılık ve süsleme sanatlarının en güzellerine rastlamak mümkündür.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.