Rehber | Kategoriler | Konular
KARTEL
Alm. Kartell (n), Wirtschaftsring (m), Fr. Cartel (m), İng. Cartel. Serbest rekabetin hâkim olduğu ülkelerde, aynı iş dalında zirâî, sınâî veyâ ticârî faaliyette bulunan rakip firmaların, rekabeti devam ettirmenin artık zararlı olmaya başladığı noktada, ortak çıkarlarına ters rekâbeti önlemek maksadıyla aralarında yaptıkları bir anlaşma.
Devletin müdâhalesi ile meydana gelen kartellere mecbûrî kartel; firmaların çıkarları gereği ihtiyârî olarak anlaşmalarıyla kurulan kartellere de serbest kartel denir. Her iki halde de rekâbet durur. O sahada fiilî bir inhisar (tekel) meydana getirilmiş olur. Kartelle tröstler arasındaki fark, kartelin geçici, tröstlerin daimî olmasıdır. Kartele giren bir firma ortak bir fiyat ve üretim politikası kabullenmek mecburiyetindedir.
Kartel, rekâbeti fiilen ortadan kaldıracak surette de rakip firmalarına asgarî satış fiatını veya satış şartlarını, aralarında kararlaştırmaları, piyasaları bölüşmeleri, üretimi tesbit olunan miktar ve çeşitlere inhisar ettirmeleri veya bunlara benzer değişik konularda gerçekleştirilebilir; konusuna göre, fiyat, bölge veya miktar ve çeşit ile ilgili kartellerden söz edilebilir.
Rakip firmaların, bir ülke sınırları içinde kalmak üzere kartel tesbit etmeleri yanında, dünyâ çapında kurdukları karteller de vardır. Kartel, serbest rekâbet rejiminin menfî bir sonucu sayılmaktadır. Serbest ekonomi sisteminin cari olduğu memleketlerde, bu gibi menfî sonucu önleyici hukukî ve iktisadî tedbirlere baş vurulduğu görülmektedir. Ancak ekonomide gerileme olduğu dönemlerde kartelleri teşvik edici tedbirlere baş vurulduğu da olur.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.