Rehber | Kategoriler | Konular
iVAN-IV (Korkunç, Müthiş)
ilk Rus çarı. 1530'da doğdu. Babası Üçüncü Vasili'nin ölümüyle 1533'te Türk asıllı annesiElena Glinskiy'in nâibliğinde Büyük Moskova Knezi oldu. 1547'de fiilen saltanatı ele aldı. Bu târihten îtibâren Büyük Moskova Knezliğinin bey yerine kullanılan ?Knez? ünvânını atıp ?Bizans Kayseri? mânâsındaki ?Çar? ünvânını takındı. Çok kan döktü. Zulmünden dolayı ?Müthiş? lakabı verilip, ?Korkunç İvan? ismiyle tanınır. 1584'te öldü. Rus hukûkunu toplayıp sistemleştirdi. Merkezî idâreyi kuvvetlendirdi. Kiliseyi teşkilâtlandırarak kuvvetlendirip, desteğini sağladı.
Dördüncü İvan idâreyi kuvvetlendirip, 1551 yılında Rus Kilise Konsilinin desteğini alınca, papalığın teşvikiyle Moskova'yı Üçüncü Roma kabul etti. Doğu Roma imparatorluğu (395-1453) topraklarına sâhib olmak için büyük askerî seferlere girişti. Güneydeki; Osmanlı Devletinden çekindiğinden, doğuya, batıya, kuzeye yöneldi. Doğudaki Müslüman Kazan Hanlığını (1466-1552) 1552'de, Astrahan Türk Hanlığını (1437-1556) 1554'te yıkan Dördüncü İvan, ahâlisini kılıçtan geçirdi. İki Müslüman Türk hanlığı topraklarına sâhib olunca, Moskova Knezliği çok genişledi. Bütün Volga Nehri boyları işgâl edildi. Hazar Denizine ulaşılarak İran'la komşu oldular. Kırım ve Karadeniz'e Osmanlılardan çekindiklerinden ulaşamadılar. Osmanlı sultanları gelişen Moskof tehlikesini bertaraf için, Volga ile Don nehirlerini birleştirmek gâyesiyle kanal açmaya karar verdiler. Böylece Karadeniz ile Hazar Denizi arasında ulaşım projesine teşebbüs ederek Orta Asya Müslümanlarını Moskof tehlikesinden kurtarmak istediler. Ancak Kırım hanı ülkesinin Osmanlının bir eyâleti hâline geleceği düşüncesiyle bu teşebbüsü desteklemedi. Böylece ileride önü alınamayacak olan Rus tehlikesini daha o zaman ortadan kaldırabilecek bir hayırlı hizmet yarıda kaldı. Kırım Hanı Birinci Devlet Giray (1551-1577), 1571 yazında Kanal Projesinin menfî izlerini silmek için, Moskova'ya akın ederek, burayı ve Kremlin Sarayını yakıp, yıktı ve on sekiz gün boyunca Moskof ülkelerini vurup, yüz bin esirle döndü. Bu sefer sonunda ?Taht Alan? ünvânı verilen Birinci Giray Handan kaçan Korkunç İvan yakalanamadı. Moskof tehlikesine giren Türkistan-Kırım arasındaki târihî ticâret ve Hac yolu, Osmanlılar sâyesinde kurtarıldı.
Korkunç İvan, ülkesinin Ural ve Sibirya'da genişleme yolunu açtıktan sonra batıya yöneldi. İsveç ve Litvanya'ya karşı savaştı. Başarılı olamadı (1482). Litvanya'yı Polonya kralına, Narva bölgesini de İsveç kralına bırakmak zorunda kaldı. Yerine geçmesi gereken büyük oğlunu geçirdiği sinir krizlerinin birinde öldüren Korkunç İvan, 1584'te ölünce, Birinci Fodor Moskof tahtına geçti.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.