Rehber | Kategoriler | Konular
ERGONOMi
Alm. Ergonomie, Fr. Ergonomie, İng. Ergonomy. İnsanın rahatını, güvenliğini ve verimliliğini arttırmak maksadıyla, insan-makina, insan-iş, insan çevre ilişkilerini konu alan mühendislik dalı. Ergon Yunancada iş demektir. İster tüketici olsun, isterse üretici konumunda bulunsun, bütün insanlar değişik âlet ve makinalarla, çeşitli iş ve çevre şartları ile karşı karşıya bulunurlar. Bu esnâda insanın güvenliğinin, rahatının ve iş verimliliğinin arttırılması arzulanır. Ergonomi, insanın çeşitli şartlar altındaki bedenî ve psikolojik özelliklerini, kâbiliyetlerini, eğilimlerini, imkânlarını araştırmak suretiyle bir takım ortak özellikler ve kâideler tesbit etmeye çalışır. Bunlar daha sonra insanı kuşatan çevrenin, insanın ilişkiye geçtiği makinaların, içinde yaşanılan ortamların en iyi şekilde düzenlenmesinde kullanılacaktır.
Esas olarak sanâyide iş gücünün verimliliğinin arttırılması maksadıyla yürütülen çalışmalar sonucu kendini gösteren ergonomi; tıp, teknoloji, biyoloji, fizyoloji, psikoloji, sosyoloji, mühendislik, mekanik, fizik gibi çok çeşitli başka konularla da yakından ilgilidir. En basit olarak, bir iskemlenin yükseklik ve şeklinin yapılan işe daha uygun hale getirilmesi, iş verimini ve konforu arttırabilir. Meselâ, parmaklar kullanılarak görülecek bir işin de parmağın tabiî yapısına ve kâbiliyetlerine uygun olması gerekecektir. Nitekim, daktilo, telefon, bilgisayar klavyesi, diş fırçası vb. mamullerin geliştirilmesinde ergonomi prensiplerinden faydalanılır. Oturma yerlerinin şekli, bedenin rahat ve sıkıntılı duruşları, âlet ve eşyalardaki işaret ve kumanda düğmelerinin durumu, gürültü, ses ve ışık seviyeleri ve daha niceleri ergonominin inceleme sahasına girer.
İsâbetli bir insan-makina sistemi geliştirebilmek için ergonomi işe gözlem yaparak başlar. Gerekiyorsa, işin gerçek şartlar altındaki durumu anketlerle araştırılır, ayrıntılı analizler yapılır. İnsanların genel yapıları, yukarıda sayılan değişik bilim konuları açısından ayrıntılı olarak incelenir. Daha sonra ilmî metodlar kullanılarak ilgili sistemler geliştirilir. Esas olarak deneye dayanarak sistemin rahatlığı ve verim üzerindeki etkisi incelenir. Zayıf noktalar güçlendirilerek, daha iyi çözümlere geçilir.
Ergonomi önceleri daha çok kas gücüne dayanan işlemlerde fizyolojik temelli araştırmalarla ilgilenmiştir. İnsana âit anatomik özellikler üzerinde durulmuş, bunlara âit standartlar geliştirilmiştir. Sonraları, biraz daha makineleşmiş sistemler de incelenmeye başlanmış, bu arada insanın psikolojik yapısı ve özellikleri (dikkat, algılama, kavrama, tepki gösterme vs.) de incelenmiştir. Günümüzde ergonomi çok daha karmaşık ve otomatikleştirilmiş sistemlerle insan arasındaki ilişkileri de incelemektedir.
Her çeşit ev ve el âletlerinin, çevredeki hemen hemen bütün eşyaların, taşıt araçlarının, konutların, makinaların, fabrikaların, giyim eşyalarının, kısacası, gerek üretici olarak, gerekse tüketici olarak insanı kuşatan ve onunla temas hâlinde bulunan, bütün mal, eşya, sistem ve varlıkların geliştirilmesinde ergonomi prensipleri kullanılmakta, böylece insanın rahatı, güvenliği, konforu ve iş verimleri en üst seviyeye çıkarılmaya çalışılmaktadır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.