Rehber | Kategoriler | Konular
EKVADOR
DEVLETİN ADI
Ekvador Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİQuito
NÜFûSU11.490.000
YÜZÖLÇÜMÜ270.667 km2
RESMÎ DİLİİspanyolca
DÎNİHıristiyan (Katolik, Protestan)
PARABİRİMİSucre
Güney Amerika'nın kuzeybatı kıyısında yer alan bir devlet. Kuzeyinde Kolombiya, doğu ve güneyinde Peru, batısında ise Büyük Okyanus yer alır. Büyük Okyanus kıyılarına yaklaşık 1000 km mesâfedeki Galapagos adalar topluluğu da Ekvador'a âittir. Ülke topraklarının genişliği kuzey-güney doğrultusunda 720 km, doğu-batı doğrultusunda ise 640 kilometredir.
Târihi
On beşinci asrın ilk yarısında, dağlık bölgelerdeki beş yerli kültürü ile, kıyıdaki iki yerli kültürü birleşerek Quito Krâliyeti kuruldu. Burası daha sonra İnkalar tarafından işgâl edildi. Quito mühim bir İnka şehri hâline geldi. 1531 senesinde İspanyol Francisco Pizarro bugünkü Ekvador kıyılarına ayak bastı. Burayı fetheden İspanyollar, sömürgeleri olarak Lima genel vâliliğine bağladılar. Lâtin Amerika bağımsızlık savaşlarında Simon Bolivar ve Jose Antonia de Sucre liderliğinde Ekvador'un bağımsızlığı için mücâdele eden halk, 1822'de İspanyol sömürgesi olmaktan kurtuldu. 1830 senesine kadar kendisi gibi yeni bağımsızlığına kavuşan Venezuella ve Kolombiya ile berâber Büyük Kolombiya Devletini meydana getirdiler. 13 Mayıs 1830'da Ekvador kendi bağımsızlığını îlân etti. 1832'de Galapogos Adaları tamâmen Ekvador'a geçti. Çeşitli karışıklıklar ve sınır anlaşmazlıklarından doğan savaşlar ülkeye istikrâr kazandırmadı. 1941-1942 yıllarında meydana gelen bir sınır anlaşmazlığı savaş netîcesinde, topraklarının yaklaşık yarısını kaybetti. Ekvador'un temel gâyesi o zaman kaybettiği toprakları elde etmekti. 1963'te yapılan ihtilalle bir cunta kuruldu. 1966'da yeni bir askerî darbe oldu. 1968'de başkan seçilen J.M. Valisco anayasayı kaldırarak ülkeyi diktatörlükle idâre etmeye başladı. 1972'de o da devrildi. Ülke sivil idâreye ancak 1978 yılında kavuşabildi. Halen sivil hükûmet başta bulunmaktadır.
Fizikî Yapı
And Dağları, kuzey-güney istikametinde ülkeden geçer. Sıradağların batısı alçak kıyı bölgesidir. Costa adı verilen kıyı bölgesi, yer yer alçak ve bataklık veya tepe ve kuşak teşkil eden dağlık bölgelerden meydana gelir.
And Dağlarının Ekvador'dan kalan kısmının teşkil ettiği dağlık bölgeye Sierra bölgesi denir. Doğu ve batı dağları arasında yüksek platolar bulunur. Bâzı coğrafyacılar bu dağları iki parelel zincire benzetirler. Ekvador Andlarının bâzı zirveleri kıtadaki en yüksek tepeler arasındadır. Eskiden bu bölge volkanikti. Bu volkanik dağlar arasında Chimboraze (6850 m), Tungurahua (5500 m), Cotopaxi (6440 m, dünyâdaki en yüksek faal volkandır) ve Sangay (5810 m) gibi dağlar yer alır. Bu volkanik bölgede pekçok kaplıca ve mineral kaynak vardır. Andların güney bölümü ile Kolombiya arasında en alçak geçit bulunur. Arâzi sulak ve nehirlerin olmasına rağmen pek azı taşımacılığa elverişlidir. Güney Amerika'nın Büyük Okyanus (Pasifik) kıyılarının ve Ekvador'un en mühim nehir şebekesi Guayas ve kollarından meydana gelir. Bu nehir Büyük Okyanus kıyıları boyunca güneye akan Guayaquil akıntısına karışır. Emeraldes Nehri daha küçük olup, kuzeye doğru pasifik istikâmetinde akar. Amazon'un kollarından olan Nepo ve bunun kolları ise kaynağını And içlerinden ve doğudaki dağlık bölgeden alır. Pekçok küçük göl vardır. Fakat en mühimi Sade'dir.
İklimi
Kıyıdaki düz bölgeler, sıcak ve rutûbetli olup, sıcaklık 24°C-30°C arasında değişir. Guayaquil'in batısı sıcak ve kuraktır. İç bölgelerde sıcaklık 32°C, yüksek platolarda 10°C'dir. Dağların etek kısımlarında yatağan karlar vardır. (2310-2772 m) arasında değişen And Dağları arasındaki düz bölgelerde iklim serin bir bahar havası niteliğinde olup, ahâlinin çoğu burada yaşar. Buralarda bütün sene boyunca sıcaklık pek az değişir. İki mevsim vardır: Aralıktan mayısa kadar yağışlı geçen mevsim ve hazirandan kasıma kadar süren kurak mevsim.
Tabiî Kaynakları
Yüksek And Platoları ve ülkenin Pasifik kıyılarındaki bölgeler hâriç, çok orman vardır. Umûmî olarak ormanlık bölge denizden başlayıp, 3000 m yüksekliğe kadar devâm eder. Bu ormanlık bölgelerde çok çeşitli ağaçlar bulunur. En mühimlerinden birisi, hafifliği ve mukâvemeti sebebiyle talep gören balsa ağacıdır. Jeolojik şartlar ekvatordaki mineral kaynakların çokluğunu gösteriyorsa da, bu kaynaklar bakımından Ekvador pek zengin sayılmaz. Petrol, sülfür, altın, ticâret bakımından mânâ ifâde eden kaynaklar arasında yer alır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Nüfûsu, Amerindolar (yerli halk) ile melezler meydana getirir. Azınlık olarak zenciler de bulunur. Nüfus yoğunluğu dağlık bölge (Sierra) ve kıyı bölgesinin (Costa) bâzı yerlerinde fazladır. Kızılderili olan yerli halk yüksek bölgelerde tarımla uğraşırlar. Doğu bölgelerde göçebe olarak yaşayanlar da vardır. Doğudaki balta girmemiş ormanlarda yaşayan Jivarolar ile Saparoslar hakkında iyi bir inceleme yoktur. Nüfûsun % 27'si Kızılderilidir, % 54'ü melezdir. İspanyollar % 8 gibi bir azınlığa sâhip olmalarına rağmen ülke hâkimiyeti ellerindedir. Nüfûsun büyük bir kısmı dağlarda yaşar. Doğu kısımlarla alçak yerlerde nüfus azdır. Resmî dili İspanyolcadır. İlköğretim 6-12 yaşları arasında mecbûri olmasına rağmen bu kânun genellikle tatbik edilmemektedir. Ülkede okuma-yazma oranı yüksektir. Dört adet üniversitesi mevcuttur. Bunlar Quito, Quayaguil, Cuenca ve Loja'dadır.
Ekvador halkı Hıristiyan olup, Katolik mezhebine bağlıdır. Ülkede 1904 senesinden beri kilise devletten ayrıdır. Önemli şehirleri; başkenti Quito, Guayaquil, Cuenca'dır.
Siyâsî Hayat
Hükûmet şekilleri, ABD ve Latin Amerika'ya benzer. Bağımsızlıklarını kazandıklarından beri on altıncı defâ siyâsî hayat değişmesine rağmen 1967 anayasası da asılda pek değişiklik getirmemiştir. Târihine bakılacak olursa, Ekvador Cumhûriyetinin politik tekâmülü anayasa değişiklikleriyle düzelecek bir halde değildir.
Millî hükûmet: Kuvvetlerin ayrılığı prensibine uyulur. Oy verme hakkına sâhip olanlar tarafından 4 sene iş başında kalacak şekilde bir başbakan seçilir. Bu başbakan bir daha seçilemez. Bakanlar kurulu âzâları 2 sene müddetle seçilir. Her il, en az iki âzâ seçer. Her bir âzâ 80.000 kişiyi temsil eder. Dört sene müddetince iş başında kalacak şekilde her ilden iki senatör seçilir. Buna ilâve olarak silahlı kuvvetlerden, üniversitelerden kıyı bölgelerindeki zirâat alanlarından ve ?Sierra?lardan da toplamı 15 kişiyi tutacak kadar senatör seçilir. Bu fonksiyonel temsiliyet sistemi birkaç anayasa değişikliğiyle berâber sürmüş olup, bunun başka bir memlekette benzeri yoktur.
Ekonomi
Zirâat başlıca geçim kaynağıdır. Kıyıdaki alçak nehir yataklarında tropikal nebatlar yetişirken, yüksek nehir yataklarında, iç bölgelerdeki dağ yamaçlarında ise meyve ve sebzecilik ehemmiyet kazanır. % 74,1'i ormanlık, % 4,5'u tarıma elverişli olup, geri kalan kısmı tarıma elverişsizdir. Ana üretim maddesi kakaodur. 1920'den beri kakaonun hastalıkla mücâdelesinin zor olması, pekçok zirâatçiyi muz, kahve, pirinç vs. yetiştirmek zorunda bırakmıştır. Yılda 20 bin tonu geçen kakao üretimi vardır. Bunun ekserisi ihraç edilir. Dünyâda muz üretimi yapan ülkelerin başında Ekvador gelmektedir. Pirinç, şeker, tütün, mısır, patates ve diğer sebzelerle, portakal, limon, ananas gibi meyveler üretilir. Zirâatin dörtte birini teşkil eden Tagua fındığından başka, ormanlardan elde edilen maddeler arasında kapak lifi, kırmızı hindmeşesi (tanik asit elde edilir) ve pek az da kauçuk yer alır. Hayvancılık önemlidir. 1923 ve 1948 târihlerinde, Santa Elena Yarımadasında çıkan petrol, ülkenin ihtiyâcını karşıladığı gibi, önemli bir bölümü de ihrâç edilmektedir. İkinci Dünyâ Savaşı sırasında altın çok çıkmıştır. Bugün eski ehemmiyetini kaybetmiştir. Altınla berâber, bakır, gümüş ve kurşun da elde ediliyorsa da pek önemli değildir. Yılda 30.000 ton sülfür üretilir. Santa Elena Yarımadasında mutfak tuzu çıkarılır. Endüstri malları olarak tekstil, ilâç, kimyevî maddeler, süs eşyâları, konfeksiyonculuk, bisküvi, kauçuk mâmulleri, selülozik maddeler ve çimento sıralanabilir. Bunların yanında şeker, ayakkabıcılık, mobilya sanâyii, konservecilik, yemeklik yağlar, zımpara tozu, domuz yağı sayılabilir. Alkol, tütün, tuz ve kibrit hükûmet tekelindedir. Ekvador petrol ihraç eden ülkelerin meydana getirdiği OPEC'in tam üyeleri arasına girmiştir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.