Rehber | Kategoriler | Konular
BEY' VE şiRA
Alm. An-und Verkauf, Fr. Vehte et Achat, İng. Sell and buy. Alış veriş. Sözlükte bey' "satmak", şira "satın almak"; terim olarak da "iki kişinin mallarını isteyerek değiştirmeleri"dir. Satana "bayi", satın alana "müşteri", satılan yani satış konusu olan mala "mebi", değerine "bedel" (semen), bey' ve şira'ya da Türkçede "alış veriş" denir.
İnsanlar medeni olarak yaratılmıştır. Yani birbirlerine muhtaç olup, birlikte yaşamaya mecburdurlar. Bey' ve şira olmasaydı, yeryüzünde düzen, nizam olmazdı. Çünkü insan, satın aldığı yiyecek ve giyeceği kullanacaktır. İslamiyette yapılan ibadetlerin kabul olması, yenilen helal lokmaya bağlıdır. Helal lokma yiyebilmek de, alış veriş ilmini öğrenip bilmeye ve helal yollardan mal kazanmaya bağlıdır. İslamiyette, haramı, helali, şüphelileri, faizi ve alış verişi bilmeyen, bunları birbirinden ayıramayan, haramdan kurtulamayıp, ibadetleri makbul olmaz. İmam-ı A'zam Ebu Hanife'ye biri gelip; "Vakitlerimi ibadetle geçirmek istiyorum. Bana bir şey yaz da hep onu yapayım." dediğinde; İmam-ı A'zam da kendisine alış veriş bilgilerini yazıp verdi. "Bu, tüccarlara lazım olur, ben evimde oturup ibadetle meşgul olacağım!" diyen zata, İmam-ı A'zam hazretleri de;"Yiyecek, giyecek lazım olmayan kimse var mı? İslam dininin alış veriş kısmını bilmeyen, haram lokmadan kurtulamaz ve ibadetlerin sevabını bulamaz." buyurdu.
Yapılan alış verişin doğru (sahih) olabilmesi için, alıcı ve satıcı aynı kimse olmamalı, yani bir kimsenin hem alıcıya hem de satıcıya vekil olmaması lazımdır. Alış veriş yapacak kimsenin akıllı (en az yedi yaşında) olması, sözleşme (akit) yapılması, yani birinin teklif (icab) yapıp, diğerlerinin onu ayrılmadan önce kabul edip, sözün kesilmesi, satılan malın ve ödenen karşılığının mal olması ve kıymetli (mütekavvim) olması gerekmektedir. Kıymetli mal, kullanılması mümkün olan ve izin verilen mal demektir. Müslümanlar için şarap, domuz, denizdeki tutulmamış balık, kıymetli mal değildir.
Veresiye satışlarda, ödeme tarihi belli olmalıdır. Satılan malın, bayinin (satıcının) mülkü olması ve teslimi mümkün olması da lazımdır.
İslam dininde alış verişe ait bilgiler fıkıh kitaplarında, Mecelle ve şerhlerinde uzun anlatılmaktadır.
Alış verişle ilgili olarak, Peygamber efendimiz buyurdular ki:
Helale, harama dikkat ederek çalışıp kazanan kimseyi, Allahü teala çok sever.
En helal şey, sanat sahibinin kazandığıdır.
Ticaret yapınız! Rızkın onda dokuzu ticarettedir.
Malını yemin ederek beğendiren kimseye, kıyamet günü merhamet edilmeyecek, acınmayacaktır.
Satılan bir şeyin kusurunu gizlemek helal değildir. O kusuru bilip söylememek de kimseye helal değildir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.