Rehber | Kategoriler | Konular
ADA
Alm. Insel (f.), Fr. Ile (f.), İng. Island. Her tarafı sularla çevrili kara parçası. Okyanus, deniz, göl ve her çeşit akarsular içinde ada bulunabilir. Bir kara parçasının ada sayılabilmesi için etrafını çevreleyen denizin etkisinin karanın her yerinde görülmesi lazımdır. Avustralya'da denizin tesiri her tarafında görülmediği için ada sayılmamış ve kıta kabul edilmiştir. Sumatra, Borneo, Madagaskar, Grönland, Britanya, Japonya adaları başlıca büyük adalardır. Adaların toplam yüzölçümü 10 milyon kilometrekare ile Avrupa kıtasının yüzölçümüne yakındır.
Adalar tek adalar ve takım adalar olarak bulunurlar. Kıbrıs tek adadır. Endonezya Devleti ise bir çok adadan meydana gelen bir takım adalar topluluğudur. Meydana gelişlerine göre adalar; kıtalardan ayrılan, mercan, volkanik ve alüvyon adaları olmak üzere dörde ayrılır.
Kıtadan ayrılan adalar: Jeolojik devirlerde kıtalardan koparak meydana gelen veya bazı kara parçalarının çökmesi ile yahut denizlerin yükselerek bazı kara parçalarını kaplamasıyla meydana gelmiş adalardır. Madagaskar adası, jeolojik ikinci zamanda Afrika'dan; Britanya, dördüncü zamanda Avrupa'dan ayrılmıştır. Ege adaları, Ege kıtasının parçalanıp çökmesiyle; Korsika ve Sardunya adaları, Tiran kıtasının parçalanmasıyla meydana gelmiştir.
Mercan adaları: Okyanuslarda çok kalabalık sürüler halinde yaşayan poliplerin çıkardıkları kalkerlerin birikmesinden adalar meydana gelmiştir. Büyük Okyanus ve Hint Okyanusunda bu tip adalara sık rastlanır. Marshall ve Carolin adaları mercan adalarıdır.
Volkanik adalar: Deniz veya göl dibindeki volkanların püskürttüğü lavlar neticesi meydana gelmişlerdir. Batı Akdeniz'deki Stromboli Adası ile Büyük Okyanustaki Hawaii Adaları volkanik adalardır.
Alüvyon adaları: Nehirlerin sürükleme kuvvetinin azaldığı ve dolayısıyle beraberindeki taş parçacıklarını taşıyamadığı yerlerde belirirler. Daha çok nehirlerin ağızlarına yakın kısımlarda meydana gelen bu adaların üstten görünüşü, suyun geldiği tarafı ince olan bir elips şeklindedir. Bunlardan bazılarında ziraat alanları ve yerleşme yerleri kurulabilmektedir. Bu adalardan bazılarının yüksekliği 10 metreyi bulabilir. Fakat ekseri alüvyon adaları zamanla sular altında kalırlar.
Dünya Coğrafyasındaki Başlıca Adalar:
AdıYüzölçümü (km2)
Bulunduğu Yer
Grönland2.175.000
Kuzey Buz Denizi
Yeni Gine785.000
Büyük Okyanus
Borneo750.754
Büyük Okyanus
Madagaskar587.041
Hint Okyanusu
Baffin476.067
Kuzey Buz Denizi
Sumatra471.000
Büyük Okyanus
Filipinler300.000
Büyük Okyanus
Yeni Zelanda269.000
Büyük Okyanus
Honşu230.000
Büyük Okyanus
Büyük Britanya229.720
Atlas Okyanusu
Ellesmere212.688
Kuzey Buz Denizi
Victoria212.198
Kuzey Buz Denizi
Sulavesi189.033
Büyük Okyanus
Cava126.400
Büyük Okyanus
Küba114.524
Atlas Okyanusu
Newfoundland110.681
Atlas Okyanusu
Luzon104.687
Büyük Okyanus
İzlanda102.829
Atlas Okyanusu
Mindanao98.681
Büyük Okyanus
Moluk Adaları86.285
Büyük Okyanus
İrlanda84.000
Atlas Okyanusu
Novaya Zemiya82.600
Kuzey Buz Denizi
Hokkaido78.508
Büyük Okyanus
Sahalin73.290
Büyük Okyanus
Tasmanya68.332
Büyük Okyanus
Banks67.600
Kuzey Buz Denizi
Sri Lanka65.610
Hint Okyanusu
Svalbard62.423
Kuzey Buz Denizi
Bismarck Takımadaları58.800
Büyük Okyanus
Devon54.029
Kuzey Buz Denizi
Melville42.395
Kuzey Buz Denizi
Souhampton40.663
Kuzey Buz Denizi
Tayvan35.961
Büyük Okyanus
Kyuşu35.660
Büyük Okyanus
Hainan33.670
Büyük Okyanus
Prince of Wales33.229
Atlas Okyanusu
Vancouver32.137
Büyük Okyanus
Sicilya25.210
Akdeniz
Somerset24.268
Kuzey Buz Denizi
Sardinya24.084
Akdeniz
Kuril Adaları20.000
Büyük Okyanus
Yeni Kaledonya19.103
Büyük Okyanus
Fiji18.272
Büyük Okyanus
Hawaii16.500
Büyük Okyanus
Vanuatu (Yeni Hebridler)14.760
Atlas Okyanusu
Bahamalar13.935
Atlas Okyanusu
Falkland Adaları11.960
Atlas Okyanusu
Jamaika10.991
Atlas Okyanusu
Cape Breton10.300
Atlas Okyanusu
Kıbrıs9.251
Akdeniz
Porto Riko8.897
Atlas Okyanusu
Korsika8.720
Akdeniz
Girit8.259
Akdeniz
Rodos1.398
Ege Denizi