Rehber | Kategoriler | Konular
TABAN FiYAT (Taban narhı)
Alm. Mindestpreis (m), Fr. Prix (m), minimum, İng. Reserve price. Mal veya hizmet için devletçe konan en düşük satış fiyatı. Tespit edilen fiyatlardan daha aşağı satışlar yasaklanır. Buna mukâbil bu fiyatın üstünde satış yapmak mümkündür. Bu çeşit fiyatlardan gâye genellikle üreticileri korumaktır. Tek alıcının bulunduğu durumlarda (monopsoncu) düşük fiyatlarla mal alışını önleyebilmek için devlet çok defâ taban fiyatları üzerinden büyük ölçüde alımlar yapar. Âdil fiyat, malın üretimi için harcanan masraflardan ibârettir. Piyasa fiyatını, mâliyet masrafları seviyesine getiren unsur ise yalnızca serbest rekâbettir. Her zaman ve her ekonomide devletin serbest rekâbeti sağlayabilmesi mümkün değildir. Zîrâ serbest rekâbet ancak, arzın talebe veya talebin arza kolaylıkla uyabilmesi ve piyasada çok sayıda satıcının bulunması hâllerinde söz konusu olabilmektedir. Onun içindir ki, arz ve talep kânunu sağlam temellere dayandırılmıştır. Günümüzde serbest rekâbet rejimini sağlayabilmenin imkânsızlığı veya büyük ölçüde zorluğu devletin fiyatlara müdâhalesini gerekli kılmaktadır. Bu bakımdan kahve, tütün, fındık, üzüm, ayçiçeği gibi maddelerde devletin taban fiyatları üzerinden destekleme alımları yaptığı görülmektedir.
Tavan fiyat (Tavan narhı): Mal veya hizmet için devletçe konan en yüksek satış fiyatı. Satıcıların tespit edilen fiyattan daha yukarı bir fiyat talep etmeleri yasaktır. Tavan fiyatlarının asıl gâyesi tüketiciyi korumaktır. Bu cins fiyat müdâhalesine daha çok enflasyon ve savaş yıllarında rastlanır. Tavan fiyatları hükümet, belediye, meslekî kuruluşlar tarafından belirlenebilir. Tavan fiyatları politikasını, çok sayıda ve dağınık satıcı zümrelerine uygulamak zordur. Bu durumda arz ve talep dengesi bozulur, satıcıların denetiminin imkânsızlığı sebebiyle karaborsa piyasası denilen, malların tavan fiyatından daha yükseğe satıldığı bir piyasa ortaya çıkar. Bu da tavan fiyatlarını gâyesine ulaştırmayıp, ters şekilde sonuçlandırmaktadır. Fakat az sayıda büyük firmalar karşısında tavan fiyatlarının uygulanması kolay olmaktadır. Günümüzde ilâç, şehirlerarası ulaştırma tarifelerinde hükümetlerin tavan fiyatlarını belirledikleri görülmektedir.
Eskiden İslâm hukûkunun tam uygulandığı devletlerde taban ve tavan fiyatı tespiti, narh (fiat) konması uygulaması mecbur olmadıkça yapılmazdı.
Eshâb-ı kirâmdan Enes bin Mâlik buyuruyor ki: Medîne-i münevverede pahalılık oldu. ?Yâ Resûlallah fiyatlar yükseliyor bize kâr haddi koyunuz.? denildi. Peygamber efendimiz:
?Fiyatları koyan Allahü teâlâdır. Rızkı genişleten, daraltan, gönderen yalnız O'dur. Ben Allahü teâlâdan bereket isterim.? buyurdu.
Yalnız esnafın hepsi fiyatları fâhiş olarak arttırdığı ve millet zarar ve zulüm görür hâle geldiği zaman hükümetin tüccarlarla görüştükten sonra, uygun narh (fiyat) koyması gerekli olur. Bu karara da bütün Müslümanların uymaları şarttır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.