Rehber | Kategoriler | Konular
LABiRENT
Alm. Labryrinth (n), Irrgarten (m), Fr. Labyrinthe (m), İng. Labyrinth. Karışık bölüm, geçit, yollardan meydana gelen, çıkışına ulaşılması oldukça zor olan binâ, oda, bulmaca ve benzeri düzenlemeler.
Labirentlerin ortaya çıkışı, hazine gibi gizli, kıymetli şeyleri elde etmek isteyenlerin korkutulması, caydırılması gâyesine dayandırılmaktadır. Bu yüzden târih, birçok labirente, labirent efsanelerine şâhid olmuştur. Bunların en çok bilineni, Girit'tekine âittir. Efsâneye göre; Girit'te yaşayan Minotur adlı ejderha, her sene Atinalılardan on dört genç almaktadır. Günün birinde soylu bir âilenin çocuğu Theseus da bunların arasına düşer. Ancak, ejderhanın kendilerini hapsettiği dolambaçlı binâdan, yol bularak kurtulurlar, Atina'ya dönünce mükâfâtlandırılarak kral ilân edilir. Efsâneye konu olan bölgede yapılan kazılar, böyle bir yapıyı ortaya çıkarmıştır.
En eski ve en büyük labirent, Mısır'da M.Ö. 5. asırda inşâ edilmiş olan, Heredotus piramitidir. Bu binâ altısı kuzeye, altısı güneye giden, çıkmaz on iki koridor; krala âit lahitle çeşitli eşyâların bulunduğu 1500 gizli bölüm ve bu bölümlerin açılmasını temin eden şekil ve mekanizmalardan müteşekkildir. Bu şekilde yapılara Güney, Orta, Amerika'da Maya ve İnka medeniyetlerinde de rastlanmıştır. Limni labirenti, M.S. 23-79 seneleri arasında Limni (Lemnos) Adasında Mısır'dakinin küçük bir örneği olarak yapılmıştır. İtalya'da M.Ö. 6. asırda Etrüsk Kralı Lars Porsena için yapılmış labirent-mezar ise, ancak M.S. 127 senesinde, Marcus Trentius Varro tarafından bulunabilmiştir.
Diğer bir çeşit labirent de Ortaçağ kiliselerinde görülen, duvarlarda, yollardaki çizgi, işâretlerle açılan gizli bölme ve geçitlerdir.
İngiltere'de ise Kral Üçüncü William zamanında, bahçelerde, bitkiler ve bilhassa sık ağaçlarla labirent yapma moda olmuştu.
Psikolojide, mekan labirentleri denen, bir seri koridorlardan meydana gelen ve deney canlısının öğrenme kabiliyetini incelemeyi gâye edinen veya kapılardan müteşekkil, öğrenme süresini hesaplayan, zaman ve zekâ ölçüm testlerine de labirent denmektedir.
Nitrogliserin îmâlinde, artık maddelere karışan nitrogliserinin tekrar elde edilebilmesi için kullanılan kap ve kanallar sistemi ile akustikte hoparlörle kullanılan ekran, reflektör gibi araçların meydana getirdiği mekanizma da labirent olarak adlandırılmaktadır.
Günümüzde labirentler, fuar gibi yerlerin, halkın ilgisini çekecek şekilde inşâ edilmesinde ve bulmaca yapılmasında kullanılmaktadır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.