Rehber | Kategoriler | Konular
ISTAKOZ (Astacus)
Alm. Hummer (m), Fr. Homard (m), İng. Lobster. Familyası: Homaridae (Denizıstakozları), Astacidae (Tatlı su ıstakozları). Yaşadığı yerler: Deniz ve tatlı su diplerinde yaşar. Kışın derinlere iner veya kazdığı dehlizlerde barınır. Amerikan ıstakozu, kış uykusuna yatan yılanların yuvalarına girerek onları yer ve burada barınır. Özellikleri: Vücutları sert kitin bir kabukla örtülüdür. Beş çift bacağından ilk çifti gelişmiş kıskaç hâlindedir. Solungaç solunumu yapar. Etçil bir eklembacaklıdır. Ömrü: 30 yıl kadardır. Çeşitleri: Tatlı su ıstakozu (Astacus fluviatilis), Avrupa ıstakozu (Humarus vulgaris), Amerikan ıstakozu(H. americanus), Norveç ıstakozu(Nephrops norvegicus) en çok bilinenleridir.
Kabuklular (Crustacea) sınıfının onayaklılar (Dekapoda) takımından, tatlı suların çamurlu zeminlerinde veya denizlerin yosunlu kayalık diplerinde yaşayan bâzı eklembacaklıların genel adı. Vücutları kitinden yapılmış kireçli sert bir kabukla örtülüdür. Dış iskelet ödevini gören bu kabuk yeşil mavi renkli ve sarı lekelidir. Sıcak suda haşlandıkları zaman kırmızı renk alırlar. Baş ve gövdeleri kaynaşmış olup ?karapaks? denen bir plak ile örtülüdür. Karın kısmı altı adet hareketli halkadan meydana gelir. Son halka yelpaze şeklinde parçalı ?telson? denen bir kuyrukla son bulur. Istakozlarda göğüs bölgesinden çıkan beş çift bacak bulunur. Birinci çift bacaklar gelişmiş kuvvetli kıskaçlarla sona erer. Avlarını bu kıskaçlarla yakalarlar. Denizdeki erkek ıstakozların kıskaçları dişilerinkinden daha büyüktür. Kıskaçın biri diğerinden daha gelişmiştir. Istakoz; kurt, balık, salyangoz, midye, yengeç ve kokuşmuş etlerle beslenir. Avlarını büyük kıskacıyla yakalayarak ezer, küçük kıskacıyla da etlerini kemiklerinden ayırarak yer. Bu hayvanların midelerinde kitinden meydana gelen dişler bulunur. Öğütücü midelerinin ikisi altta, biri üstte olan kitin dişleri birbirine sürterek besinlerini öğütürler.
Kayaların üstünde ayaklarıyla yürür veya kuyruklarını hızla çarparak geri geri yüzerler. Bacaklarının göğüsle birleştiği yerde bulunan solungaçlarıyla solurlar. Başlarının üzerinde hareketli iki çift anten bulunur. Birinci çift antenler küçük ve ikişer kamçılıdır. İkinci çift antenler gelişmiş olup, tek kamçılıdır. Gelişmiş olan gözleri sap adı verilen iki çıkıntı üzerinde yer alır. Istakozlar daha çok gece faaliyet gösteren ürkek hayvanlardır. Birbiriyle döğüşürken kopan kolları yeniden çıkar. Tatlı su ıstakozu, dibi çamurlu sularda yaşar. Gündüz su altındaki sığınaklarında gizlenir. Gece aktiflik gösterir. Deniz ıstakozlarından daha küçüktür. Boyu 10-12 cm kadardır. Kerevit veya kerevides olarak da bilinir. Istakoza benzeyen ?langust?lar güçlü ve iri kıskaçlardan yoksundur. Buna karşılık antenleri son derece gelişmiştir. Tehlike anında antenlerini kamçı gibi kullanır. Kabuğunda da sivri dikensi çıkıntılar bulunur. Akdeniz'de bol rastlanır.
Istakozlar yumurtlayarak ürerler. Her dişi 12.000-40.000 kadar yumurta yumurtlar. Yumurtalar açılıncaya kadar karın ayakları arasında taşınır. Tatlı su ıstakozlarının yumurtaları 6 ayda, deniz ıstakozlarının 11-12 ay zarfında açılır. Çıkan yavrular ana karnına yapışarak taşınırlar. Küçük, saydam ve iyi yüzücüdürler. 2-3 yıl içinde erginleşir ve 30 yıl kadar yaşarlar. Her kabuk değiştirmede bir miktar uzarlar. ?Istakoz sepeti?denen tuzaklarla avlanır. Beyaz balık ağlarına da takılır. Türkiye denizlerinde yaşayanlar 30-40 cm boyundadır. Yurdumuzda yakalanan ıstakozlar daha çok ihraç edilir.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.