Rehber | Kategoriler | Konular
METAN
Alm. Methan (n.), Fr. Methane (m.), İng. Methane. Doymuş alifatik hidrokarbonların ilk üyesi. CH4 formülüne sahip olup, oldukça kararlı bir bileşiktir. Tabiî gazın en başta gelen elemanıdır. Tabiî gazda metan oranı % 50 ile % 98 arasında değişir. Fakat genelde yüksek oranlarda bulunur. Meselâ tipik bir tabiî gaz bileşimi % 85 metan, % 9'a kadar etan, % 3 propan ve geriye kalanı da daha yüksek hidrokarbonlarla azot karışımı şeklinde verilebilir. Metan, bitkisel maddelerin bozunması sonucu teşekkül ettiği için, bataklık gazı olarak da isimlendirilir. Kömür yataklarında (bâzan patlamaya hazır bir kaynak olarak) bulunur. Metan, keza lağım pisliğini yok etme proseslerinde bir ısı ve güç kaynağı olarak elde edilir.
Kömürün koklaştırılması endüstrisinde elde edilen gazın bileşiminde % 30-40 nisbetinde metan bulunur. Hidrokarbonların bir termal bozunma ürünü olduğu için, petrol rafineri gazlarının içinde de büyük bir oranda bulunur.
Saf metan laboratuvarda, kuru sodyum asetatın, sud kostik ve sönmemiş kireç karışımı ile ısıtılmasıyla ve metil magnezyum iyodur yâhut alüminyum karbürün su ile bozundurulması sûretiyle elde edilebilir.
Karbon veya karbon monoksidin yüksek sıcaklıkta hidrojenle indirgenmesinden de metan elde edilir.
Metan, sülfürik asit, nitrik asit gibi birçok âmile karşı etkisiz sayılır. Buna rağmen, metil klörürden, karbon tetraklorüre varan bir seri türev bileşikleri elde edilmektedir. Ancak bu türevlerin saf hâlde elde edilebilmeleri başka metodlarda daha pratiktir.
Metan, yaygın bir hidrojen kaynağıdır. Katalizör mevcudiyetinde sıcak su buharı ile muamele edildiğinde karbondioksitle birlikte hidrojen elde edilir. Tabiî gazdan sıvı hidrokarbonların elde edilmesinde kullanılan ?sentez gazı?, metanın ticârî oksijenle yakılmasıyla elde edilen karbonmonoksitle hidrojenden müteşekkildir.
Metan ve amonyağın reaksiyonundan, plâstik sanâyiinde kullanılan hidrojen siyanür üretimi söz konusudur. Asetilen, ya termal veya elektriksel metod kullanılarak metandan elde edilebilir. Fakat ticârî bir metod değildir. Metan ve tabiî gazdaki diğer hidrokarbonlar özellikle kauçuk sanâyiinde kullanılan is üretimi için önemli kaynaklardır.
Metanın kaynama noktası -161,7°C'dir. Sıvı hâlde çok nâdiren bulunur. Ancak, helyumun tabiî gazdan alınması maksadıyla sıvılaştırılır. Metanın renk ve kokusu yoktur. Yoğunluğu da havanınkinin % 56'sı kadardır (16/29) metanın hava ile olan % 5,8-13,3'lük konsantrasyonları patlayıcıdır.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.