Rehber | Kategoriler | Konular
KIZBöCEKLERi (Odonata)
Alm. Libellen, Fr. Libellules, İng. Dragonflies. Familyası: Libelluidae, Agrionidae vs. Yaşadığı yerler: Çoğu tropikal ve ılıman bölgelerin tatlı su alanlarında barınırlar. Kanatlı olan erişkinleri su kenarlarında uçuşur. Nimfa denen larvaları ise, suda yaşarlar. Özellikleri: Oldukça iri yapılı, güçlü kanatlı, güzel renkli avcı böcekler. Ömrü: 1-5 yıl arasında değişir. Çeşitleri: Bu takımın iki alt takımı, bunların da dokuz familyası mevcuttur.
Böcekler (İnsecta) sınıfının, kanatlılar (Pterigota) alt sınıfına giren bir takımı. Subâkireleri, Yusufçuklar, helikopterböcekleri, tayyareböcekleri, dragon sinekleri veya ejdersinekleri gibi isimlerle de tanınırlar. Su kenarlarında yaşayan, uzun vücutlu, güçlü kanatlı etçil böceklerdir. Güneşli havalarda göllerin, su birikintilerinin ve derelerin kıyılarında uçuşur, diğer böcekleri kaparak yerler. Nimfa denen larvaları da, sularda yaşar ve diğer küçük hayvanları avlarlar. Karın uçlarında veya kalın barsaklarında bulunan trakea solungaçlarıyla solunum yaparlar. Erginlerin iri başlarında iki büyük petek göz ile üç nokta göz ve çok kısa olan biz şeklinde iki anten bulunur. Güçlü göğüs öne yönelmiştir. Bu halleri, uçuş sırasında yakalanan avın zaptedilmesini kolaylaştırır. İki çift olan kanatları saydam, uzun ve çok damarlıdır. Bâzı cinslerde kanatlar, dinlenme hâlinde yanlara doğru açık bulunur, bâzılarında ise, yukarı doğru tutulurlar.
Kızböceklerinde kanat hareketi pasif değildir. Kanatlar özel kaslarla hareket ettirilirler.
İnce uzun olan karın kısmının ucu, kıskaç şeklinde iki uzantıyla sonlanır. Bâzı türlerin kanatlarında lekeler bulunur. Başın gövdeye bağlandığı yerde bulunan kıl kümeleri yer çekimli duyu organlarıdır. Uçuş esnâsında dengeyi sağlarlar. Başın yanlarındaki iri petek gözlerde iki çeşit mercek bulunur. Üst yüzeydekiler küçük olup harekete karşı duyarlıdır. Altta bulunan büyükler ise, biçimleri net görmede görev alırlar. Bâzı türlerde petek gözler, hemen hemen başın bütün yüzeyini kaplar.
Türkiye'de bulunan türlerden ?Anax imperator? iri yapılı ve mavi renklidir. ?Orthetrum?lar ise kırmızı esmerdir. ?Libellula? türlerinin kanatları lekelidir. ?Libellula depressa? çoğunlukla kızböceği olarak bilinir. İnsanlara birçok zararı olan sivrisinek ve titrek sineklerin amansız düşmanıdır. Kırmızı, sarı ve mavilerle veya bu renklerin karışımından boyanmış çok güzel ve zarif bir mahlûktur. Çoğunlukla bir göl veya ırmak kenarında sazlar arasında kanat çırparken görülür.
Kızböceğinin kalın ağ damarlı ve cam gibi parlayan uzun dört kanadı olup, birbirine eşittir. Gözleri birbirinden aralıklı ve iridir. Bir yere kondukları zaman kanatları vücutlarının yukarısında dümdüz durur. Ağız parçaları çiğneyici tiptedir. Avlanacağı zaman son derece sessiz olması sebebiyle kolay av bulur ve genelde avını kaçırmaz. Sivrisinek ve titrek sinekten başka diğer küçük böcekleri de yer. Avlarını ayaklarıyla yakalar. Üç çift ayağı olup uçarken de avlanır ve avını ayakları ile ağzına götürerek havada yer.
Havada çiftleşip yumurtalarını suya bırakırlar. Yumurtadan yeni çıkan yavru kızböceği 1 ile 5 yıl kadar su altında kalır. Karınlarının ucundan arkaya doğru uzanan üç uzun ince ve yapraksı solungaçla solunum yaparlar. Gelişimini tamamlayıncaya kadar 10-15 defa deri değiştirir.
Son deri değişiminden önce larvanın derisi altında, ergin bireyin organlarının meydana gelişi tamamlanır. İç değişiklikler tamamlanınca larva son deri değişimi için sudan çıkarak su dışındaki bir bitkiye tırmanır. Deri, ense kısmından çatlıyarak içinden yumuşak kanatlı birey süzülerek sıyrılır. Kısa bir süre iskelete asılı kalır ve kanatlarını gererek sertleşmesini bekler. 20 dakika içinde kanatları kuruyup uçuşa başlar. İlk 15 gün içinde aşırı beslenmeye devam eder. Bu arada renkleri tam olarak ortaya çıkar.
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.